داستان کوتاه ۱۷۶

عید ، آهسته آهسته می‌ آمد. با صدای گنجشک‌ های روی دیوارها می ‌آمد. می ‌آمد و می‌ نشست گوشه ی اتاق دلگیر ما. خیلی زودتر از بزرگ‌ ترها بوی عید را حس می‌ کردیم. مثل اینکه هوا مهربان‌ تر می‌ شد. دیگر پاهای لخت ‌مان در کفش‌ های لاستیکی یخ نمی ‌زد. آشورا با خودش پوست پرتغال می ‌آورد. پوست انار می‌ آورد. یخ های کنارش آب می ‌شد. زباله‌ ها از زیر برف بیرون می ‌افتادند و گربه‌ ها از دو سوی آن برنو برنو دلسوزی راه می ‌انداختند. بخاری مدرسه را دیگر روشن نمی‌ کردند. در کوچه ‌ها دیگر برف نبود. گل ‌و لای بود. به جای برف باران می‌ آمد. خیس می ‌شدیم اما سردمان نمی ‌شد. عید می ‌آمد و گوشه ی دیوارها، کنار سبزه‌ های تازه دمیده م ‌نشست. عید می ‌آمد و با بخاری که از سر دیوارهای خیسیده بلند می ‌کر آمدنش را به ما خبر می ‌داد. ابتدا آمدن عید را باور نمی ‌کردیم، ولی ی روز صبح که به حیاط می‌ آمدیم و می ‌خواستیم مثل همیشه از روی برف‌ های حوض سر بخوریم، ناگهان در حوض فرو می ‌رفتیم و می ‌دانستیم که دیگر عید آمده و از زیر، برف‌ های حوض را آب کرده که ما را تا کمر در خود فرو ببرد و گولمان بزند. در حالی که تا کمر خیسیده بودیم، آهسته به اتاق می‌ رفتیم و از پشت پرده با ترس و لرز به ننه اشاره می کردیم که ما را دریابد. از سرما و از ترس بود که می‌ لرزیدیم. ترس از اینکه مبادا بابا بفهمد. و این ننه ی بیچاره بود که شلوارمان را عوض می ‌کرد و در همان حال از بغل ران مان چنگول می ‌گرفت و توی سر خودش می ‌زد. ما می‌ لرزیدیم و به جای چنگول ها که کبود و دردناک بودند، با وحشت خیره می ‌شدیم و جیغ و ناله را در سینه‌ مان خفه می‌ کردیم. ننه خودش هم از آن قیافه ی رنج کشیده و پیچ و تابی که از درد به خودمان می ‌دادیم ناراحت می ‌شد و به صورت خودش لطمه می ‌زد، ولی خوب نباید بابا می ‌فهمید. اگر می‌ سوختیم اگر می‌ افتادیم و جایی‌ مان می ‌شکست و اگر چیزی گم می ‌کردیم، نباید بابا می ‌فهمید. و این غمخوار همیشگی، ننه ‌مان بود که همه چیز را به قول خودش « قورت می‌ داد» و روی جگرش می ‌ریخت. این جوری بود که عید می ‌آمد. ننه برای هر کدام از ما، مشتی گندم و عدس در کاسه ‌ای می ‌ریخت تا بخیسد و بعد در سینی می‌ ریخت و په می‌ کرد تا سبز بشود. هر روز به کاسه‌ ها سر می‌ زدیم و به صدای نفس ‌های گندم‌ ها و عدس‌ها گوش می ‌دادیم: - پــــس... فـــس... پــــس... شب ‌ها ننه وصله پینه‌ هایش را شروع می‌ کرد و به بابام می‌ گفت: - باید زمین نفس آشکار کشیده باشه، ها! و بابام مثل کسی که آب سرد رویش ریخته باشند، با چوب سیگارش چانه ‌اش را می‌ خاراند و می‌ گفت: - ها، آها. آره کشیده. و همه ساکت می‌شدیم. چنان ساکت که صدای نفس عدس ‌ها را در کاسه می‌ شنیدیم. - پــــس... فـــس... پــــس... هر شب قلک ‌هامان را بیخ گوش‌ مان می‌ گرفتیم و تکان می ‌دادیم و به صدا در می ‌آوردیم. می‌ خواستیم از پشت دیوار‌های گلی قلک ‌ها، درون ‌شان را بنگریم. با خود می ‌گفتیم: - راستی چقدر شده! نزدیکه پر بشه‌ ها! هر کس پول قلکش برای خودش نبود. سالی یک بار و یک نفر بایستی لباس می‌ خرید و آن کسی بود که لباسش بیشتر از همه وصله داشته باشد. شب از زیر کرسی با همدیگر درباره ی خرید لباس یکی به دو می‌ کردیم. پچ ‌پچ اکبر به گوش می‌ رسید که می ‌گفت: - های اصغر! امسال مال منه ‌ها! داشی برا. و اصغر یواشی با التماس می‌ گفت: - پارسال مال تو بود، برادرکم. مگر یادت نیست. امسال مال منه، می‌ خوای وصله‌ هامان را بشماریم. بعد اکبر و اصغر شروع می‌ کردند به شمارش وصله‌ هاشان. اصغر برنده می‌شد ولی باز هم پچ‌ پچ و وز وز آن ها به گوش می‌ رسید. - پچ ‌پچ ‌پچ... پارسال، پارسال... پس...پس...پچ‌ پچ... - وز وز... وصله وصله... وز وز... بعد ناگهان کرسی تکان سختی می‌ خورد و صدای خر و پف کسی که گلویش را فشار بدهند بلند می ‌شد. ننه فریاد می ‌زد: - یا حضرت عباس همدیگر را خفه کردند. و بابا، با یک مشت که حواله ی لحاف طرف اکبر و اصغر می ‌کرد به خر و پف خاتمه می ‌داد. یک روز نشستیم دور هم. قلک‌ها را آوردیم. ننه هم مال خودش را آورد. چهار تا قلک بود. ننه با تیشه آن ها را شکست. چند مرتبه پول‌ هایش را شمارد. بعد با نگاه مشکوکی مرا نگاه کرد. آخر پول من کمتر از همه بود. راه پول درآوردن از قلک را یاد گرفته بودم. یک حالت ذوق ‌زدگی در همه ی ما بود. دیگر آن غم همیشگی که مانند یک تکه نخ سیاه، دائم گوشه ی لب ننه بود وجود نداشت. پول‌ ها را پر چادرش ریخت و با هم به بازار رفتیم. خیابان چقدر خوب بود! دکان ‌های کلوچه ‌پزی. چه بوهای خوبی! کلوچه‌ های کره‌ ای، آب‌ نبات‌ های رنگارنگ، ترش و شیرین، سقز. با خودم می‌ گفتم: - اگر بزرگ شدم، به خدا همه ی پول‌هایم را می ‌دم کلوچه کره ‌ای. به اکبر می‌ گفتم: - تو اگر برزگ بشی پول‌ هایت را چه می ‌کنی؟ - می‌ دهم ترش و شیرین. به امام رضا قسم که هر شب می ‌رم سینما. هر شب. و در حالی که آب دهانش را قورت می ‌داد و تکه نانی را که با خودش آورده بود به نیش می‌ کشید، از من می ‌پرسید: - راستی کی بزرگ می‌ شیم؟ می‌ گفتم: - آدم باید چیز زیاد بخوره تا زود بزرگ بشه. اکبر با نا امیدی می‌ گفت: - پس ما هیچ وقت بزرگ نمی ‌شیم. ای داد بی ‌داد. به دکان کت وشلوار فروشی رسیده بودیم و ننه داشت با صاحب دکان حرف می‌ زد و اصغر را نشان می‌ داد. کت وشلوار فروش، چنان اصغر را ورانداز کرد که گویی موش خرما دیده بود. بعد از این که تماشایش تمام شد از گوشه ی دکان، چوب بلندی برداشت و یک دست کت و شلوار کوچک از سقف دکانش پایین آورد. اصغر با کمک ننه، کت و شلوار را پوشید و دو سه تا سقلمه هم از ننه خورد. بعد که دکمه ‌هایش را بستند، مثل این که اکبر دارد گلویش را فشار می‌ دهد به خر خر افتاد. ننه رو کرد به کت وشلوار فروش و گفت: - برارم این خیلی تنگ و ترشه. یکی دیگر بیار. الان بچه‌ ام خفه می ‌کنه. صاحب دکان دوباره لباس را سر چوبش زد و در حالی که دماغ گنده ‌اش را با پر آستینش پاک می ‌کرد، از همان بالا کت ‌و شلوار دیگری آورد. کت ‌و شلوار بد رنگی بود. اصغر دلش نبود آن را برایش بخریم. چون وقتی ننه کت را به تن او کرد اصغر خودش را کج گرفت. دستش را از آستین رد نمی ‌کرد. یک شانه ‌اش را از حد معمول بالاتر گرفته بود. ننه هر چه شانه ‌اش را با زور پایین می‌ برد، اصغر باز شانه ‌اش را بالا می برد. عاقبت دو سه تا گرمچه از ننه خورد. ننه با مشت، محکم روی شانه ی اصغر که بالا گرفته شده بود می‌ زد. تا شاید میزان شود ولی شانه همچنان به جای اول برمی ‌گشت. اصغر شکم خود را باد می‌ کرد تا دکمه‌ ها بسته نشوند. هنوز دکمه ی آخر را نبسته بودند که به خر خر می ‌افتاد. به درخواست ننه آن را هم عوض کردند. من و اکبر دکان را دید می ‌زدیم. چه کت و شلوارهای خوبی! به اندازه ی من به اندازه ی اکبر. زن ‌های دیگر هم با بچه‌ هاشان آمده بودند، برای خرید. ناگهان فریاد اکبر بلند شد. فریادی شبیه فریاد کسی که سوخته یا عقرب به او زده باشد. همه دلواپس شدند. کت وشلوار فروش، دستش لرزید و یک دانه کت از سقف روی سرش افتاد. هراسان رو به اکبر رفتیم. معلوم شد یکی از بچه‌ ها از فرصت استفاده کرده و به نان دس اکبر گاز زده بود. خیال کردیم دست او را گاز گرفته ولی نه فقط نانش را گاز زده بود. کودک لرزان با رنگی پریده در حالی که به سختی نان را می ‌جوید، ایستاده بود. مادرش ناگهان با عصبانیت او را گرفت و با چنگول گونه‌ های زردش را گل انداخت. بعد او را به زمین زد و شلوار بچه را پایین کشید و با دندان، میان ران ‌های سفید و بی‌ خونش را گاز گرفت. ننه با بغض به سر زن داد زد: - چرا می ‌زنی بچه را آخه ننه جان مگر کفر خدا کرده. عیبی ندارد. و بعد رو کرد به اکبر که از این صحنه ترسیده بود و با خشم گفت: - تف به تو! نان کور! چه شد مگر؟! از گوشت جانت خورد؟ زن به سر بچه‌ اش داد می ‌زد: - ای گدا گرسنه. آن شکمت را پاره می ‌کنم. مگر شب پدرت نیاد خانه. می‌ دم سیخ داغ تو شکمت بکنه. تکه نان، خیس از آب دهان، زیر پا لگد شده بود. سر و صدا خوابیده و به درخواست دوباره ی ننه، یک کت ‌و شلوار دیگر از سقف پایین آورده شد. مناسب بود. به خانه برگشتیم. کت‌ و شلوار را به دیوار اتاقمان آویزان کردیم. اصغر ساعتی یک مرتبه می ‌رفت صندوق کوچکی را که داشتیم، زیر پایش می‌ گذاشت و جیب های کتش را وارسی می‌ کرد. حتی شب هم که همه خوابیده بودیم از کت و شلوارش دست بردار نبود. یک تکه کاغذ از یکی از جیب‌ هایش پیدا کرده بود که رویش نوشته بود(36) آن کاغذ را اکبر از او دزدیده و تا چند روز بر سرش دعوا بود. اصغر خیال می ‌کرد که آن کاغذ همیشه باید همراهش باشد. یک تکه کاغذ پیدا کرده بود و رویش نوشته بود(32) و توی جیبش گذاشته بود ولی این به اولی نمی‌ شد و دائم بهانه می‌ گرفت و از اکبر مشت می‌ خورد. صد بار بیشتر جیب‌ هایش ر گشت. شب عید با بوی برنج صاف کرده، با بوی عرق تن دختر‌ها آمد. در آن ش صدای آه می ‌آمد. شاید صدای آه درخت گلابی خانه ی همسایه بود که شکوفه می ‌داد، شاید صدای آه کوه پر‌آور بود که برف‌ هایش آب می ‌شد و شاید صدای آه ننه بود. صدای ترقه‌‌ها، فیشک ‌ها، گلاب ‌پاش‌ ها، پیاله مهتاب‌ ها و پاپیچک‌ ها شب شهر را آشفته کرده بود. شب عید برای من خیلی دلگیر بود. می ‌نشستیم گوشه ی اتاق. بابا تند و تند سیگار می ‌کشید. ننه خسته از کار روزانه به این طرف و آن طرف می‌ رفت و برنج صاف می‌ کرد. بابا به ما نگاه نمی ‌کرد. سرش پایین بود. همیشه پالتوش را روی دوشش می ‌انداخت گوشه ی اتاق چمباتمه می ‌زد . در خودش فرو می‌ رفت. از بیرون فشفشه ‌ها به تاریکی آسمان خط می ‌انداختند. فریاد و جیغ و داد بچه‌ها به هوا می ‌رفت. من و اکبر و اصغر، یواش یواش و دزدکی، خودمان را پشت شیشه ی اتاق می ‌کشاندیم. نفس ‌مان را در سینه حبس می ‌کردیم و از گوشه ی شیشه‌ ها به بیرون خیره می ‌شدیم. خود را فراموش می ‌کردیم. همراه فشفشه‌ ها سرمان تا ته آسمان بالا می ‌رفت مثل اینکه خودمان آن ها را آتش می ‌کردیم. من می ‌گفتم: - آه آن ستاره‌ دار مال من بود. اکبر ذوق‌ زده می‌ گفت: - آن یکی هم مال من. و اصغر یک فشفشه ی بی ‌ستاره را صاحب می‌ شد. بر سر فشفشه‌ ها شرط‌‌‌ بندی می‌ کردیم که کدام ستاره‌ دار و کدام بی ‌ستاره بودند. شرط بندی بالا می‌ گرفت. نفس‌ها از قفسه ی سینه بیرون می‌ زد و ناگهان بابا، داد می ‌زد، تشرمان می‌ زد و می ‌گفت که از کنار شیشه‌ ها دور شویم. با شتاب بر می‌ گشتیم سرجامان و به صدای ترقه‌ ها که از راه دور و نزدیک، در خانه‌ ها و کوچه ‌ها می ‌ترکیدند، دل خوش می‌ کردیم. عید شد. شیرینی خوردیم. سینه درد گرفتیم و کتک خوردیم. قلک تازه خریدیم و به انتظار سال بعد نشستیم تا نوبت که باشد. دور گردن اصغر قرمز شده بود. از بس یقه ی کتش زبر بود. تعطیل خیلی زود تمام شد. ته جیب‌ها را می‌ گشتیم و مقداری خاکه کلوچه با مو و چرک بیرون می‌ آوردیم و از حسرت می‌ خوردیم. ننه برای اصغر یقه دوخت و گردنش را از زخم شدن نجات داد. شب‌های آخر می ‌نشستیم و تند و تند مشق‌ هامان را می ‌نوشتیم و گریه می ‌کردیم. گریه برای روزهای از دست رفته، برا شیرینی‌ هایی که دیگر نبودند، برای تعطیلی که تمام شده بود و برای مشق هایی که ننوشته بودیم. دوباره مدرسه رفتن شروع شد. کرسی دیگر وسط اتاق نبود. مثل اینکه چیزی گم کرده بودیم. بابام شب‌ها می ‌نشست گوشه ی اتاق. سیگار می‌ کشید و شعرهای باباطاهر عریان را می ‌خواند. چند روزی بود که اصغر خودش را از ما پنهان می ‌کرد. دزدکی می ‌آمد و دزدکی می ‌رفت. با هیچ ‌کس دعوا و شوخی نمی ‌کرد. مثل اینکه یک طرفش فلج شده بود. کتابش را یک ‌وری می ‌گرفت و می ‌آمد خانه. کتش را هیچ ‌کس نمی ‌دانست کجا می‌ گذارد. قیافه ‌اش گرفته و غمگین و پریده رنگ بود. با ما کمتر حرف می ‌زد. دو سه بار ننه گفته بود که یقه ی کتش را بیاورد تا عوض کند و بشوید، ولی او فقط گفته:« یقه‌ م تمیزه.» یک روز که از مدرسه به خانه می‌ آمدم، حسین یکی از همکلاسی‌ های اصغر را دیدم. او خودش را به من رساند و در حالی که نفس ‌نفس می‌زد ، با عجله گفت: - داداش اصغر! می ‌دانی چه شده به اصغر؟ - نه نمی‌ دانم. زودتر بگو چه شده؟! به اطرافش نگاه کرد و با کمی من‌ و من گفت: - اصغر یک «بی1» بزرگ خریده و گذاشته تو جیبش. حالا یک هفته ‌س که از توی جیبش بیرون نمی ‌آد. وقتی می‌ ره پای تخته سیاه یک کتاب یا دفتری با خودش می ‌بره و جلوی جیبش می‌ گیره. «بی» خیلی بزرگه. وقتی می ‌نشینه روی نیمکت، یک ‌وری می ‌نشینه تا بچه‌ های کنارش اذیت نشن. مثل اینکه با جارو تو سرم زدند. دوان ‌دوان به خانه رفتم و به ننه گفتم: - «بی» تو جیب اصغر گیر کرده و در نمی ‌آد. ننه مدتی هاج‌ و واج مرا نگاه کرد و بعد که فهمید چه شده، با ناله گفت: - آخ! آخه «بی» از کجا رفت تو جیب اون«بی» خور پدرسگ؟ جریان را که گفتم، ننه بیشتر پکر شد. در این موقع اصغر، پریده رنگ از راه رسید کتابش را روی جیبش گرفته بود و تو فکر سلام کرد. ننه گفت: - علیک سرپنام. بیا ببینم جیبته. اصغر لرزید. رنگش سفیدتر شد و ناگهان به گریه افتاد. کتش را درآوردیم و گذاشتیم گوشه ی اتاق. سر و صدای ما که بلند شد، همسایه ی اتاق کنار ما که پدر حسین همکلاسی اصغر بود از زنش پرسید: - این گریه و زاری مال چیزه، زن؟! زن به شوهرش جواب داد: - ای هی خبر نداری بدبخت! «بی» تو جیب کت اصغر گیر کرده. الان یک هفته‌ س! کجای کاری. شب، سنگین، بی ‌حال و گرسنه مثل بابام از راه می‌ رسید و اتاقمان را پ می‌ کرد. ساکت نشسته بودیم و جز نال ‌نال آشورا و واق‌ واق سگ ‌ها چیزی به گوش نمی‌ رسید. کت اصغر را با «بی» بزرگ میان جیبش کنار اتاق گذاشته بودیم. پدرم وقتی فهمید چند تا سیگار پشت سر هم کشید. به عمو پیره خبر دادند که بیاید. عمو پیره و بی‌ بی آمدند. دور هم ساکت نشستیم. عمو پیره پرسید: - چه شده، خیره؟! ننه با شوربختی گفت: - خیر ببینی والا. الآن یک هفته‌ س که یک بی به چه بزرگی تو جیب کت نو اصغر بدکردار گیر کرده. عمو پیره نگاهی به کت که جیبش مثل یک غده ی بزرگ، بر‌آمده بود، کرد و با تندی به اصغر گفت: - کاش «بی» تو روده ‌ات گیر می‌ کرد و از دستت راحت می ‌شدیم. و شروع کرد به لمس کردن غده. من و اکبر آب دهانمان را قورت دادیم. اصغر گوشه ‌ای ایستاده بود و می ‌لرزید. ننه رو کرد به او و گفت: - لابد کاسه ی کونت هم شکسته. چرا نمی‌ نشینی توده ی مرده ی‌ تون به تونی. اصغر گوشه ‌ای نشست و کز کرد. بابا مدتی با کت ور رفت و نا امید به عمو پیره گفت: - حالا تکلیف چه می‌ شه. آخه خوب نیس هر روز با این لک لای کمرش به مدرسه بره. توی مردم خوب نیس. ننه با قهر گفت: - بگذار تا آخر سال همین ‌طور بره تا توبه بکنه. بی ‌بی رویش را به طرف اصغر کرد و گفت: - بچه ی به این بزرگی! چه کارهایی می ‌کنه. «بی» برای چیزت بود، شکمت سوراخ بشه دل‌ و جیگرت بیفته تو لگن. عمو پیره گفت: - یک چاقو بیارین ببینم. بابام گفت: - چه می‌ خوای بکنی. کاری به دستمان ندی. عمو پیره با غرور گفت: - اگر علی ساربانه، می ‌دانه شتر را کجا بخوابانه، لابد کاری می ‌کنم. بی‌ بی، پیر نازای آمد و گفت: - کت پسره را پاره نکنی، شرش ریشت را بگیره. عمو پیره مثل این که چیزی نمی‌شود، چاقو را از ننه گرفت. در حالی که دستش می ‌لرزید، چاقو را از در جیب داخل کرد. زردیِ به دیده می ‌شد. همه گردن کشیدیم و نگاه کردیم. عمو پیره ناگهان دست از کار کشید و به ما براق شد و گفت: - می‌ گذارین یک کم نور چراغ بیاد یا نه؟! و چاقو را در قسمتی از به که پیدا بود فرو کرد و فشار داد. ناگهان چاقو سرید و از میان کت بیرون زد و... - آخ‌خ‌خ‌خ... این آخ همه ی ما بود. چاقو یک طرف کت را پاره کرده بود. بی‌ بی‌ بامچه‌ ای بر سر عمو زده. عمو پیره سرخ شد. «بی» بیرون آمده بود اما چه فایده. همه پکر نشسته بودیم. ننه سیب ‌زمینی‌ های پخته را پوست می ‌کند. زن همسایه از در اتاق سرکی کشید و گفت: - ترا به خدا، کت اصغر چه شد؟ و چون قیافه ‌ها را پریشان دید، بدون آنکه منتظر جواب باشد، رفت. صدایش شنیده می‌ شد که به شوهرش می‌‌ گفت: - به نظرم این«بی» کاری به دستشان داد. یک کم از جایت تکان بخور برو ببین چه شده آخه ای مرد. اکبر و اصغر گوشه ‌ای نشسته بودند و پچ ‌پچ می‌ کردند. اصغر به هر ترتیبی بود، «بی» را به چنگ آورده بود. - پچ ‌پچ ... بش‌ بش... بی‌ بی... به ‌به... بس ‌بس... اکبر آهسته می‌ گفت: - همه ‌اش یک گاز می ‌زنم به ‌خدا. فقط یک گاز. سکوت شد و ناگهان جیغ اصغر هوا رفت. اکبر انگشت اصغر را همراه «بی» گاز گرفته بود. بهانه به دست بابا آمد و توفانی از کتک بر سر آن دو فرو ریخت.